"Moliya olami" - bu kundalik hayotda moliyaviy savodxonlik asoslari haqida oddiy va sodda ravishda tushuntirib beradigan interaktiv ta'lim beruvchi onlayn loyiha.
Siz o‘z xarajatlaringizni to‘g‘ri rejalashtirishni va pulni samarali tejashni o‘rganasiz, yakunda esa sizni yoqimli sovg‘a kutmoqda.
Platforma O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki ko’magida raqamli to’lovlar bo’yicha jahonda yetakchi Visa kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan.
Moliya olamiga sayohatingizni hoziroq boshlang!
asosiy tushunchalar, bank
kartalari, kreditlar va depozitlar.
bu erda siz qizil rangda qolmaslik
uchun qanday sarflashni o'rganasiz.
Bu erda siz qanday qilib to'g'ri tejash
va investitsiya qilishni o'rganasiz.
bu yerda siz o'z biznesingizni ochishni
o'rganasiz va buzg'unchilikka uchramaysiz.
Tijorat banklari tufayli mamlakat iqtisodiyoti rivojlanmoqda – ular davlatni aholi va tadbirkorlik subyektlarining jamg‘armalarini taqsimlash orqali zarur moliyaviy mablag‘lar bilan ta’minlamoqda. Aynan shu vositachilik iqtisodni rivojlantiradi.
omonatga pul qo‘yishingiz va undan foiz olishingiz mumkin;
to‘lovlarni to‘lashingiz va pul o‘tkazmalarini amalga oshirishingiz mumkin;
har qanday narsani sotib olish uchun kredit olishingiz mumkin;
naqd pulsiz to‘lovlar uchun bank kartasini olishingiz mumkin.
Uning yordamida siz tovar va xizmatlar uchun to‘lovni amalga oshirishingiz, omonatlaringizni to’ldirishingiz, kartadan kartaga pul o‘tkazishingiz va bankomatdan naqd pul yechib olishingiz mumkin.
24/7 hisobga kirish imkoniyati;
amaliy qulaylik;
xavfsizlik;
keshbek.
Bank hisob raqami bilan bog‘liq, ish haqi, pensiya, ijtimoiy nafaqalar va boshqalarni hisob raqamga tushirib berish uchun foydalaniladi.
Xodimlar tomonidan tashkilot uchun xaridlarni va to‘lovlarni amalga oshirish uchun foydalaniladi.
Bank hisobidan tovarlar va xizmatlar uchun to‘lovni amalga oshirish kartasi.
Mamlakat ichida tranzaksiyalar uchun Uzcard, Humo milliy to‘lov tizimiga ega kartalar va xalqaro tranzaksiyalar uchun - Visa, Mastercard va boshqa dunyo bo‘ylab ishlovchi kartalar.
Bank filialida.
Bankning mobil ilovasida.
Bank veb-saytidagi maxsus blankalar orqali.
Telegram bot orqali.
Boshlanishi ajoyib!
Qoyil! Endi siz bank kartasini qanday ochishni bilasiz. Endi biz mobil bank - bank xizmatlaridan foydalanishning zamonaviy usuli haqida ma’lumot beramiz.
bank kartalaridagi hisoblaringiz holatini kuzatishingiz;
kartadan kartaga pul o‘tkazishingiz;
kommunal to‘lovlarni, mobil aloqa, internet, televizor uchun to‘lovlarni komissiyasiz to‘lashingiz;
xalqaro to‘lovlarni amalga oshirishingiz va valyutalarni konversiya qilishingiz — bir valyutani boshqa valyutaga almashtirishingiz;
kreditlar olishingiz va ularni to‘lashingiz, omonatlarni to‘ldirishingiz;
jarimalarni to‘lashingiz;
bank kartasini bloklashingiz va blokdan chiqarishingiz;
bank kartasidagi depozitlar bo‘yicha foizlarni olishingiz mumkin.
Bank filialiga shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar (pasport, identifikatsiya kartasi va boshqalar) bilan keling va kerakli hujjatlarni to‘ldiring.
Bank ilovasini Google Play yoki App Store orqali telefoningizga yuklab oling.
Firibgarlar sizga tegishli pullarni o‘zlashitirishning doimo yangi va yangi usullarini qidiradilar. Ammo Internet jinoyatchilarining tuzog‘iga tushmaslikning ko‘plab yo‘llari va texnologiyalari mavjud.
Parol va kodlaringizni hech kimga bermang;
Ma'lumotlarni qayta tekshiring;
Kartangizga sms-xabarnoma xizmatini ulang;
Xavfsiz saytlardan foydalaning*.
Siz pulingizni firibgarlardan himoya qilish usullarini o‘rgandingiz. Keling endi, siz va sizning jamg‘armalaringizni kutilmagan vaziyatlardan qanday sug‘urtalashni ko‘rib chiqaylik.
Sug‘urta bu mulk, sog‘liq, hayot, biznes va boshqa qiymat yoki xavfga ega sohalarni moliyaviy himoya qilish
Avtotransport vositalari sug‘urtasi;
Tibbiy sug‘urta;
Yuklarni sug‘urtalash;
Ipoteka sug‘urtasi;
Mulkni sug‘urtalash va boshqalar.
Bilimlar mamlakatida siz moliya asoslari haqida bilim oldingiz, endi esa biz sizga pulni to‘g‘ri sarflash san’atini o‘rgatamiz.
Avvalo, zarur mablag’ga ega bo’lish uchun siz o‘z oldingizga moliyaviy maqsadlarni to‘g‘ri qo‘yishingiz hamda o‘z xarajat va daromadlaringizni mohirona rejalashtirishingiz kerak.
miqdor va muddat jihatdan realistik;
aniq;
qimmatli va haqiqatan ham muhim.
Misol uchun, siz 2025 yilgacha 4 yil davomida universitetda o‘qish uchun to‘lovni amalga oshirishni rejalashtirmoqdasiz. Buning uchun siz har oyda ajratilishi kerak bo‘lgan xarajatlarni, mavjud resurslarni va summani hisoblashingiz kerak.
Moliyaviy maqsadlar qo‘yildi! Keling, nafaqat o‘zimizning xarajatlarimizni, balki barcha oila a'zolarimiz xarajatlarini ham kuzatib borish va tahlil qilishni o‘rganamiz.
Oila byudjeti o‘zi nima? Bu ma'lum bir muddat davomida barcha oila a'zolarining imkoniyatlarini ko‘rsatadigan daromadlar, xarajatlar va jamg‘armalarining umumiy rejasi.
Statistik ma'lumotlarga ko‘ra, xarajatlar va daromadlarni hisobini olmaydigan odamlar ko‘pincha daromadlaridan ko‘proq pul sarflashadi.
Sizda tayyor moliyaviy reja bo‘ladi va siz maqsadlaringizga erishishni nazorat qila olasiz.
Vaqt o‘tishi bilan, siz rejaga qat'iy rioya qilishni va xarajatlaringizni daromadingizdan oshirmaslikni o‘rganasiz.
Xo‘sh, moliyaviy maqsadlar qo‘yildi, oilaviy byudjet nazorat ostida! Keling endi, onlayn usulda qanday qilib oqilona va xavfsiz pul sarflash mumkinligini aniqlaylik.
Onlayn to‘lovlar — bu internetda yoki mobil ilova orqali naqd pulsiz xaridlardir. Sizga kerak bo‘lgan yagona narsa — kartangizda yoki bank hisobingizda pul bo‘lishi.
Bir necha tugmalarni bosish orqali yangi ryukzak buyurtma qilishingiz, sartarosh qabuliga yozilishingiz, mobil raqamingiz hisobini to‘ldirishingiz hamda soliq va jarimalarni to‘lashingiz mumkin.
Sizga kerak bo‘lgan narsani o‘zingiz tanlaysiz. Masalan, siz samolyot chiptalarini arzon narxda va qulay vaqtda sotib olasiz. Chiptalar esa sizga elektron pochta orqali yuboriladi.
Kommunal to‘lovlarni to‘lash uchun do‘kon yoki pochta bo‘limiga borish uchun vaqtni behuda sarflashning hojati yo‘q.
Endi siz onlayn to‘lovlar nima ekanligini va uning qulayligi nimada ekanligini bilasiz. Ammo mahsulot sotib olish yoki xizmat uchun to‘lashga pul yetarli bo‘lmasa-chi?
Bunday holatda bank kredit xizmatlari bilan yordamga keladi.
ma'lum bir muddatga;
kreditni qaytarish jadvali asosida;
muayyan maqsad uchun;
kredit to‘lovlarini qoplash qobiliyatingizga qarab.
garovga qo‘yib;
uskunalar sotib olish, ta'mirlash, davolash;
tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;
uy-joy sotib olish;
mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini yaxshilash uchun.
qisqa muddatga kichik miqdorda mikroqarz/mikrokredit;
Agar ish haqi tushishiga bir necha kun qolgan bo‘lsa va siz kredit olishni istamasangiz, mikroqarz orqali oson va tez pul olishingiz mumkin.
Mikroqarzlar — banklar va mikrokredit tashkilotlari tomonidan faqat jismoniy shaxslarga qisqa muddatga va istalgan maqsad uchun beriladigan kichik miqdordagi kreditlardir.
Mikroqarz miqdori individual ravishda, daromad, kredit tarixi va hokazolardan kelib chiqib hisoblanadi.
Foizlar faqat amalda foydalanilgan mablag‘ uchun undiriladi.
Miqdori 50 million so‘mdan oshmasligi kerak.
Milliy valyutada, naqd pul yoki bank kartaga tushirib beriladi.
Bank yoki mikrokredit tashkilotini tanlang.
Ariza, shaxsingizni tasdiqlovchi hujjatlar hamda faoliyatingiz va daromadingiz haqidagi ma’lumotlarni taqdim eting.
To'xtamang, chunki oldingizda yana 2 ta qiziqarli davlat bor.
Biz pul sarflashni o‘rgandik, endi tejashni o‘rganamiz! Omonatlar mamlakatida siz nafaqat pulni tejash, balki byudjetni saqlagan holda, o‘z hayotingizdan zavqlanib yashashni ham o‘rganasiz.
Barcha kundalik daromad va xarajatlaringizni yozing
Bu usulda, siz nimaga sarflayotganingizni aniq tushunasiz.
Xarid qilish lozim bo‘lgan narsalar ro‘yxatini tuzing va unga rioya qiling
Bu sizni impulsiv va keraksiz xaridlardan qutqaradi.
Ta'tilingizni oldindan rejalashtiring
Oldindan rejalashtirish orqali siz turni yaxshiroq narxda va chiptalarni yaxshi chegirma bilan sotib olishingiz mumkin.
Kommunal xarajatlaringizni minimallashtiring
Energiyani tejaydigan lampalardan foydalaning; foydalanmayotganda yorug‘likni, suvni, gazni o‘chiring; ortiqcha to‘lamaslik uchun hisoblagichlarni o‘rnating.
Kundalik ovqatlanishingizni rejalashtiring
Qo‘shimcha ovqatlarga va tez tayyor bo‘ladigan ovqatlarga pul sarflamaslik uchun agar vaqtingiz bo‘lsa, uyda o‘zingiz ovqat pishirishga harakat qiling.
Kiyimlarni onlayn do‘konlardan xarid qiling
Bu sizga pulni tejash imkonini beradi, chunki do‘kon egalari binolarni ijaraga olgani sababli katta ustama narx qo‘yadilar.
Moliyaviy zaxira nima va u sizga nima uchun kerak?
Moliyaviy zaxira moliyaviy xavfsizlik yostig‘i deb ham ataladi. Bu sizning byudjetingizni himoya qilish uchun zarur va 6-12 oylik xarajatlar miqdorida shakllantiriladi.
Moliyaviy zaxira bilan siz kutilmagan vaziyatlarda normal kundalik hayot kechirishingiz mumkin bo‘ladi.
Ijobiy tomoni – kerak bo‘lganda qo‘lingiz ostida, kamchiliklari esa, xavfsizlik ta'minlanmaganligi, shuning uchun seyf sotib olish zaruriyati mavjudligi.
Pulni saqlashning foydali usuli: naqd pul bilan bankka borish shart emas va istalgan vaqtda bank ilovasi orqali pul mablag‘larini yechib olishingiz mumkin.
Bu sizning bankdagi shaxsiy seyfingiz bo‘lib, siz pulingizni saqlash uchun xaq to‘laysiz. Yacheykaga pul qo‘yish uchun siz bankga kelishingiz kerak.
Zaxira mablag‘larining bir qismi uyda saqlanadi, bir qismi esa onlayn depozitda. Kutilmagan vaziyatlarda sizning moliyaviy xavfsizlik yostig‘ingiz naqd va naqd pulsiz shaklda bo‘ladi.
Siz istalgan vaqtda pulingizni yechib olishingiz mumkin.
Ma'lum belgilangan muddatga, masalan, 3, 6, 9 oy, bir yil yoki undan ko‘proqqa beriladi.
Muayyan maqsad (avtomobil yoki kravtira xaridi, o‘qish uchun to‘lov) uchun pulni saqlash va jamg‘arish maqsadida foydalaniladi. Bunda bankka ma'lum muddatga omonat mablag‘i qo‘yib, to‘ldirib borish mumkin.
Endi siz bankda qanday depozit ochish va yanglishmaslik haqida hamma narsani bilasiz.
Barcha tijorat banklarining omonatlarini solishtiring
Bank veb-saytida siz barcha banklardagi foiz stavkalari, omonat muddatlari va shartlari bilan tanishishingiz mumkin.
Pulni qaysi valyutada qo‘yishingizni hal qiling
Banklar milliy va xorijiy omonatlarni qabul qiladi.
Pul investitsiya qilishning qulay usulini tanlang
Naqd — bankka tashrif buyurish orqali va naqdsiz — mobil bank ilovasi yoki bank kartasi bilan.
O‘zingiz bilan shaxsingizni tasdiqlovchi hujjatlarni olib keling
Pasport, ID karta, yangi haydovchilik guvohnomasi yoki harbiy guvohnoma.
Shartnoma va boshqa hujjatlarni diqqat bilan o‘qing
Biror hujjatni imzolashdan oldin uning mazmunini diqqat bilan o‘qing.
Pulni osongina boshqarish, kuzatish va tejash uchun oilaviy va shaxsiy byudjetlarni rejalashtirishga mo'ljallangan qulay ilovalar mavjud.
Debit & Credit – moliya hisobi.
MoneyWiz – shaxsiy moliyaviy hisob.
Uyda buxgalteriya hisobi Lite.
CoinKeeper – boylik yo‘lidagi birinchi qadam.
Agar siz uchun moliyaviy holatingizni nazorat qilish yangilik bo‘lsa, oilaviy byudjetni tayyor shablonlari bo‘lgan oddiy Excel elektron jadvalida yuritishga harakat qiling.
“Fayl” → “Yaratish” menyusiga o‘ting.
"Yaratish" tugmasini bosing.
Tayyor shablondan birini tanlang: namunaviy oilaviy byudjet, oilaviy byudjet, oddiy harajatlar byudjeti, shaxsiy byudjet va boshqalar.
Byudjetingizni yuriting.
Moliyaviy savodxonlik veb-saytida siz oilaviy byudjetni yuritish uchun tayyor shablonga ega faylni topishingiz va yuklab olishingiz mumkin.
Faqat 1 ta davlat qoldi.
Biznes boshlash — ko‘pchilikning orzusidir. Ammo orzular va kuchli istaklar yetarli emas. Siz biznes egasi bo‘lishga tayyormisiz va g‘oyangiz muvaffaqiyatli bo‘lishi mumkinmi yoki yo‘qligini tushunish uchun kompaniyani ochish, moliyalashtirish, boshqarish va marketing bosqichlarini aniq bilishingiz kerak.
Bozorga mos va zarur mahsulot
Moliyaviy bilim
Mahsulot bozorga mos
Ish jarayonlarini to‘g‘ri tuzish sizga biznes faoliyatini optimallashtirishga, vaqtni tejashga va xatolardan qochishga yordam beradi.
Jamoaviy ishlash — muvaffaqiyat kalitidir, shuning uchun siz kompaniyangizning qadriyatlarini baham ko‘radigan malakali xodimlarni yollashingiz kerak.
Maqsadli reklama
Yaxshi ishlab chiqilgan biznes-reja
Mijozlarning sodiqligi
Har qanday biznes puxta ishlangan biznes-rejadan boshlanadi. Bu o'z g‘oyangizni amalga oshirishda batafsil rejalashtirishga yordam beradi va shaxsan o'zingizga, biznes hamkorlarga, potensial investorlar yoki kreditorlarga kerak bo‘ladi.
Mahsulot/xizmatning batafsil tavsifi;
Raqobatchilarning barcha guruhlari va potensial xaridorlarning xususiyatlari tavsiflangan bozor tahlili.
Loyihani ishga tushirish uchun qancha mablag‘ talab qilinishi;
Loyiha qachon o‘zini o‘zi ta'minlashga erishishi;
Investitsiya qilingan mablag‘larni qancha vaqtdan keyin qaytarish mumkinligi;
Qanday foyda kutish mumkinligi haqida ma’lumotlar.
Biznes-rejani yaratish uchun siz Visa amaliy biznes ko‘nikmalari platformasining tayyor shablonidan foydalanishingiz mumkin.
Har qanday biznesga naqd pul kiritish kerak. Keling, investitsiyalarni qanday qilib samarali jalb qilishni ko‘rib chiqamiz.
O‘z kapitalingizni baholang
Agar sizda hech bo‘lmaganda kichik, ammo o‘z kapitalingiz bo‘lsagina, biznes boshlashga arziydi. Shundagina, siz rivojlanishning birinchi oylarida ish yuritishingiz mumkin.
Davlat yordamiga murojaat qiling
Agar sizning biznesingiz shu hudud yoki butun mamlakat aholisi uchun muhim bo‘lsa, u holda davlat sizga subsidiyalar, kafolatlar, kafillik, imtiyozli moliyalashtirish va kompensatsiyalar bilan yordam berishi mumkin.
Investorlarni jalb qiling
Xususiy investorlar ba’zan yangi biznesni moliyalashtiradi. Agar sizda noyob g‘oya yoki startap bo‘lsa, turli dasturlar va tanlovlarni ko‘rib chiqishingiz mumkin.
Biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish — muhim va zarur qadamdir. Siz biznesingizni o‘zini o‘zi band qilgan shaxs, yakka tartibdagi tadbirkor (YaTT) yoki yuridik shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tkazishingiz mumkin.
O‘zini o‘zi band qilgan jismoniy shaxs xususiy qo‘shimcha dars berish yoki kichik hunarmandchilik, tarjima xizmatlari, ijtimoiy tarmoqlarda ishlash va hokazolar uchun mos keladi.
YaTT kichik biznesga ega bo‘lganlar uchun to‘g‘ri keladi - masalan, kichik do‘kon yoki ishlab chiqarish.
Yuridik shaxs — bu o‘zingiz yoki hamkorlar bilan birgalikda ochishingiz mumkin bo‘lgan korxona. Katta aylanmali biznesni rejalashtirayotganlar va bank o‘tkazmasi orqali katta miqdorda pul o‘tkazadiganlar uchun to‘g‘ri keladi.
Tadbirkorlik yo‘lida siz bank yordamiga muhtojsiz. Nimadan boshlash haqida bosqichma-bosqich ko‘rsatmalarni saqlang.
Bankni tanlang.
Hisob raqami oching.
Internet/mobil bankni o‘rnating.
Korporativ karta oching.
Chek kitobchasini oling.
Ish haqi bo‘yicha bank kartalarini ro‘yxatdan o‘tkazing.
— yagona soliq yoki deklaratsiya topshirish yo‘li bilan daromad solig‘i;
— aylanma solig‘i (har bir daromaddan 4 foiz) yoki qo‘shilgan qiymat solig‘i va daromad solig‘ini ixtiyoriy ravishda to‘lash;
— 15% QQS va daromad solig‘i.
Sizning mahsulotingiz yoki xizmatingiz qanchalik yaxshi bo‘lmasin, potensial xaridorlar bu haqda bilmasa, biznesingiz muvaffaqiyatli bo‘lmaydi.
Yaxshiyamki, hatto chegaralangan byudjetda ham mijozlarni jalb qilishning ko‘plab usullari mavjud.
Biznesingizni internet orqali reklama qiling
Oddiy va tushunarli veb-sayt yarating, uni barcha kerakli ma'lumotlar va tovarlar yoki xizmatlar ko‘rgazmasi bilan to‘ldiring.
Ijtimoiy tarmoqlardan foydalaning
Bu kam byudjetli, lekin ayni paytda iste'molchi bilan muloqot qilishning samarali usuli.
Takliflar qiling
Maxsus takliflar, aksiyalar, chegirmalar va bonuslar sotuv darajasini oshirish va mijozlar bilan bog‘lanishning yana bir usuli hisoblanadi.
Tovar yoki xizmatlarni onlayn sotish biznesingizni rivojlantirish, yangi mijozlarni jalb qilish va mavjudlarini saqlab qolish uchun ajoyib g‘oyadir.
Mahsulot yoki xizmatlaringizni onlayn: veb-sayt, savdo platformasi yoki ikkalasi orqali sotishni boshlang.
Kredit va debet kartalari, mobil hamyonlar, QR kodlari va kontaktsiz to‘lovlar bilan to‘lash uchun raqamli to‘lovlarni sozlang.
Foydalanish oson bo‘lgan biznes
Mijozlaringiz sizning do‘koningizga yoki ofisingizga jismoniy tashrif buyurmasdan sizdan mahsulot va xizmatlarni sotib olishi mumkin, bu esa biznesingizni yanada kengroq auditoriya uchun ochiq qiladi.
Mijozlaringiz uchun qulayroq xarid qilish tajribasi
Mijozlar shaxsan xarid qilishdan oldin mahsulotlaringizni onlayn tarzda osongina ko‘rib chiqishlari mumkin.
Kamroq xarajat
Onlayn savdo sizning xarajatlaringizni kamaytirishi mumkin, chunki siz unda chakana savdo maydonchasi uchun ijara to‘lashingiz shart emas.
Har bir daromadingizning kamida 10-15 foizini omonatga ajrating.
Qaysi maqsadda tejashni boshlashga qaror qilganingizni aniq belgilang va keraksiz mahsulotni sotib olmoqchi bo‘lganingizda buni o‘zingizga eslating.
Xarajatlarni oldindan rejalashtiring — oy davomida sarflashingiz lozim bo‘lgan miqdorni aniqlang va kunlik xarajatlaringizni hisoblang.
Ochish uchun minimal miqdor;
Moliyaviy xavfsizlik yostig‘i;
Masofadan boshqarish usullari;
Passiv daromad;
Likvidlik.
Pulni boshqarish qobiliyati.
G‘oyaning kuchli va zaif tomonlarini tushunish.
Qat'iylik.
Muvaffaqiyatsizlikka tayyorlik.
Kreativ fikrlash.
Samarali odamlarni yollash qobiliyati.
Davlat soliq qo‘mitasining mobil ilovasi orqali
O‘z o‘zini band qilgan shaxs/tadbirkorlar (jismoniy shaxslar) uchun.
Viloyat davlat xizmatlari markaziga (“Yagona darcha” markazi) shaxsiy murojaat orqali yoki internet portali (fo.birdarcha.uz) orqali.
Jismoniy shaxslar uchun - yuridik shaxs tashkil etmagan yakka tartibdagi tadbirkorlar, yuridik shaxslar uchun - xususiy korxona, oilaviy korxona, mas'uliyati cheklangan jamiyat.
Siz yangi
yutib oldingiz!
Pulni qanday olish bo‘yicha ko‘rsatmalar - Telegram kanalida.